Dầu lửa là loại nhiên liệu lỏng dễ cháy, từng được sử dụng rộng rãi trong sinh hoạt và công nghiệp như thắp sáng, sưởi ấm và làm nhiên liệu cho một số thiết bị. Nhờ đặc tính ít bay hơi và an toàn hơn so với xăng, loại nhiên liệu này vẫn được ưa chuộng ở nhiều khu vực nông thôn hoặc vùng chưa có điện ổn định. Tuy nhiên, việc sử dụng cần đúng cách để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
Dầu lửa là gì?
Dầu lửa (còn gọi là dầu hỏa hay kerosene) là một loại nhiên liệu lỏng dễ cháy, thường có màu vàng nhạt hoặc không màu. Đây là hỗn hợp các hydrocarbon với chuỗi cacbon từ C12 đến C15, được tách ra từ dầu mỏ thông qua quá trình chưng cất phân đoạn ở nhiệt độ từ khoảng một trăm năm mươi đến ba trăm độ C.
Ngoài nguồn gốc từ dầu mỏ, dầu hỏa cũng có thể được tạo ra bằng phương pháp cracking. Ban đầu, dầu lửa được sản xuất từ nhựa than đá và đá phiến dầu vào những năm một nghìn tám trăm năm mươi, nhưng từ khi phát hiện mỏ dầu đầu tiên ở Pennsylvania, dầu khí đã trở thành nguồn chính để sản xuất dầu lửa. So với xăng, dầu lửa ít bay hơi hơn và có điểm chớp cháy cao hơn, nhờ đó an toàn hơn trong lưu trữ và sử dụng.
Dầu lửa hiện nay có nhiều loại trong đó:
- Dầu lửa trắng là loại dầu hỏa tinh chế cao, có màu trong suốt hoặc vàng nhạt, ít mùi và ít tạp chất hơn. Đây là loại dầu được sử dụng phổ biến trong sinh hoạt như đốt đèn dầu, Bếp dầu gia đình, Thiết bị đốt dân dụng trong nhà. Ưu điểm là cháy sạch, ít khói, ít mùi khó chịu, an toàn hơn khi dùng trong không gian kín.
- Dầu lửa đỏ (thường là dye đỏ) để phân biệt với các loại nhiên liệu khác và kiểm soát mục đích sử dụng. Thường dùng trong máy móc nông nghiệp, thiết bị công nghiệp, xe tải, máy phát điện không dùng đường bộ,…
Cách khai thác và sản xuất dầu hỏa
Dầu lửa không tự nhiên xuất hiện ở dạng có thể sử dụng ngay. Để thu được loại nhiên liệu này, con người phải trải qua nhiều công đoạn khai thác và chế biến từ dầu mỏ thô.
Chưng cất phân đoạn dầu mỏ để tách dầu lửa
Phần lớn dầu hỏa ngày nay được tách ra từ dầu mỏ thông qua quá trình chưng cất phân đoạn. Dầu mỏ thô sau khi được đưa lên từ các giếng khoan sẽ được đun nóng đến khoảng một trăm năm mươi đến ba trăm độ C. Ở dải nhiệt độ này, các hydrocarbon có chuỗi cacbon từ C12 đến C15 sẽ bốc hơi và được thu lại ở dạng dầu lửa. Phương pháp này là phổ biến nhất hiện nay vì cho hiệu suất cao và kiểm soát chất lượng tốt.
Cracking dầu mỏ để tạo dầu lửa
Bên cạnh chưng cất phân đoạn, dầu lửa còn có thể được sản xuất thông qua phương pháp cracking — tức là bẻ gãy các phân tử hydrocarbon dài thành chuỗi ngắn hơn, phù hợp với dải đặc trưng của dầu hỏa. Cracking thường áp dụng khi nguồn cung dầu mỏ thô không ổn định hoặc để tận dụng các phần còn lại sau các công đoạn lọc dầu khác.
Các nguồn gốc sản xuất dầu lửa thời kỳ đầu
Trước khi có dầu mỏ, dầu lửa được chiết xuất từ nhựa than đá và đá phiến dầu — loại đá trầm tích chứa nhiều chất hữu cơ. Tuy nhiên, từ khi giếng dầu đầu tiên được khoan tại Pennsylvania vào năm 1859, dầu khí đã trở thành nguồn nguyên liệu chủ lực để sản xuất dầu lửa nhờ trữ lượng lớn và chi phí khai thác thấp hơn.
Ứng dụng của dầu lửa trong đời sống
Dầu lửa từng là “người bạn đồng hành” quen thuộc trong cuộc sống sinh hoạt và sản xuất của nhiều thế hệ. Dù hiện nay đã có nhiều nhiên liệu thay thế, nhưng không thể phủ nhận tầm quan trọng của dầu hỏa trong nhiều lĩnh vực thực tế.
Sử dụng làm nhiên liệu thắp sáng và sưởi ấm
Trước khi điện lưới phổ biến, dầu lửa là nguồn sáng chính trong các gia đình thông qua đèn dầu. Ở một số vùng sâu vùng xa hoặc trong các tình huống khẩn cấp như mất điện, đèn dầu vẫn là lựa chọn hữu ích. Ngoài ra, dầu lửa còn được dùng để sưởi ấm trong mùa đông ở các khu vực khí hậu lạnh giá.
Nhiên liệu cho bếp dầu và thiết bị gia dụng
Ở nhiều nước đang phát triển, đặc biệt là vùng nông thôn, bếp dầu vẫn được sử dụng nhờ chi phí thấp và dễ sử dụng. Các thiết bị như bếp nấu, máy sấy nông sản quy mô nhỏ vẫn dùng dầu hỏa làm nhiên liệu chính.
Ứng dụng trong ngành hàng không và công nghiệp đặc thù
Dầu lửa tinh chế cao (thường gọi là nhiên liệu phản lực) được dùng rộng rãi trong ngành hàng không. Ngoài ra, một số đèn chuyên dụng như đèn tín hiệu đường sắt, đèn hải đăng, hoặc thiết bị thắp sáng trên tàu nhỏ vẫn sử dụng dầu lửa loại nặng có nhiệt độ sôi cao.
Ưu điểm về an toàn và khả năng lưu trữ
Với điểm chớp cháy cao và ít bay hơi hơn so với xăng, dầu hỏa được đánh giá là an toàn hơn khi lưu trữ và vận chuyển. Điều này khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho những khu vực có điều kiện bảo quản hạn chế hoặc cần dự trữ nhiên liệu dài ngày.
Lưu ý khi sử dụng dầu lửa an toàn
Mặc dù dầu lửa là nhiên liệu phổ biến và dễ tìm, người dùng cần hiểu rõ đặc tính để sử dụng đúng cách, đảm bảo an toàn và hiệu quả.
- Không sử dụng dầu hỏa trong không gian kín: Việc đốt dầu lửa trong phòng kín có thể tạo ra khí độc như CO (carbon monoxide), gây ngạt hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp.
- Tránh để gần nguồn lửa hoặc nhiệt độ cao: Dù không dễ bốc hơi như xăng, dầu hỏa vẫn là chất dễ cháy, có thể gây cháy nổ nếu tiếp xúc với tia lửa hoặc bề mặt có nhiệt độ cao.
- Không đổ dầu hỏa vào thiết bị khi đang hoạt động: Việc thêm nhiên liệu khi thiết bị như đèn hoặc bếp đang nóng có thể tạo nguy cơ bùng cháy hoặc bỏng nghiêm trọng.
- Sử dụng đúng loại dầu cho từng thiết bị: Một số thiết bị yêu cầu loại dầu nhẹ, trong khi các thiết bị như đèn hải đăng hoặc đèn tín hiệu đường sắt cần loại dầu nặng có điểm sôi cao hơn.
- Bảo quản dầu hỏa trong thùng kín, nơi thoáng mát: Dầu lửa cần được đựng trong can chuyên dụng, có nắp đậy kín và đặt ở nơi tránh ánh nắng trực tiếp để hạn chế bay hơi và nguy cơ cháy nổ.
- Không dùng dầu lửa đã bị nhiễm nước hoặc tạp chất: Dầu bẩn có thể làm nghẹt béc đốt, gây khói đen, mùi hôi hoặc khiến thiết bị mau hỏng.
Xu hướng chuyển dịch sang năng lượng sạch thay thế dầu lửa
Trong bối cảnh toàn cầu đang ưu tiên phát triển bền vững, dầu hỏa dần nhường chỗ cho các giải pháp năng lượng xanh, an toàn hơn và thân thiện với môi trường.
Nhu cầu giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch
Sự phụ thuộc kéo dài vào dầu lửa và các loại nhiên liệu hóa thạch khác đang khiến nhiều quốc gia đối mặt với áp lực ô nhiễm và cạn kiệt tài nguyên. Bên cạnh đó, tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt khiến việc cắt giảm khí thải trở thành ưu tiên cấp bách.
Năng lượng mặt trời trở thành giải pháp thay thế thiết thực
Trong nhóm các giải pháp thay thế, năng lượng mặt trời nổi lên nhờ khả năng tái tạo tự nhiên, chi phí sử dụng thấp và không phát thải khí độc. Tại nhiều khu vực nông thôn, đèn năng lượng mặt trời đang thay thế đèn dầu truyền thống nhờ tính an toàn và tiện lợi.
Hỗ trợ từ chính sách và công nghệ thúc đẩy quá trình chuyển đổi
Các chính sách khuyến khích như hỗ trợ giá, giảm thuế cho sản phẩm năng lượng tái tạo cùng sự phát triển công nghệ giúp các thiết bị sử dụng năng lượng xanh ngày càng phổ biến. Việc thay thế dầu lửa bằng năng lượng sạch không còn là viễn cảnh mà đã và đang diễn ra tại nhiều địa phương.
Dầu lửa từng là nguồn nhiên liệu quen thuộc, đóng vai trò quan trọng trong đời sống sinh hoạt và sản xuất của nhiều thế hệ. Tuy nhiên, cùng với những tiện ích, việc sử dụng dầu hỏa cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn và ảnh hưởng đến môi trường. Ngày nay, với xu hướng chuyển đổi năng lượng sạch, nhiều gia đình và doanh nghiệp đã dần thay thế dầu hỏa bằng các giải pháp bền vững hơn như điện năng lượng mặt trời. Không chỉ an toàn, thân thiện với môi trường mà còn giúp tiết kiệm đáng kể chi phí về lâu dài.
Nếu bạn đang cân nhắc chuyển đổi, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được tư vấn giải pháp phù hợp. Hãy gọi ngay hotline 0966 966 819 – 0966 966 313 để được hỗ trợ tận tình và nhanh chóng.
