Một trong những xu hướng không thể đảo ngược để xây dựng giao thông xanh tại Việt Nam là sử dụng xe điện. Cùng với sự gia tăng của xe điện, hạ tầng trạm sạc xe điện cũng đang được đẩy mạnh phát triển trong thời gian vừa qua. Hãy cùng Intech Solar tìm hiểu chi tiết về các loại trạm sạc xe điện, chi phí đầu tư và sử dụng qua bài viết dưới đây.
Trạm sạc xe điện là gì?
Trạm sạc xe điện là hệ thống cơ sở hạ tầng được thiết kế để cung cấp điện năng cho các phương tiện xe điện (EV) nhằm nạp lại năng lượng cho pin của chúng hoạt động. Hiện nay phương tiện điện đang được Nhà nước khuyến khích sử dụng bởi vấn đề ô nhiễm không khí ngày càng nặng, ảnh hưởng rất lớn tới đời sống. Trạm sạc bao gồm các thiết bị điện tử cho phép kết nối giữa xe điện và nguồn điện, giúp xe có thể tiếp tục hoạt động sau khi sạc.
Các trạm sạc xe điện thường được lắp đặt ở nhiều địa điểm khác nhau như bãi đỗ xe, nhà riêng, trung tâm thương mại, hoặc các trạm công cộng nhằm phục vụ nhu cầu sạc pin của xe điện một cách thuận tiện. Chúng được thiết kế với nhiều loại công suất và tốc độ sạc khác nhau, từ sạc chậm tại nhà cho đến sạc nhanh tại các điểm công cộng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người sử dụng xe điện.
Ngoài ra, trạm sạc có thể sử dụng các nguồn năng lượng truyền thống hoặc năng lượng tái tạo như điện mặt trời để tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng sạch, góp phần bảo vệ môi trường.
Lợi ích của trạm sạc xe điện
Giảm thiểu ô nhiễm môi trường
Khi các phương tiện giao thông chạy bằng điện thay thế dần những chiếc xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch như xăng hoặc dầu diesel, lượng khí thải CO2 – một trong những nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu – sẽ giảm đáng kể. Xe điện không thải ra khí độc như CO2, NOx hay các hạt vi lượng mịn khi vận hành, do đó góp phần làm giảm ô nhiễm không khí, đặc biệt là tại các khu vực đô thị đông đúc.
Việc triển khai các trạm sạc xe điện giúp thúc đẩy việc sử dụng xe điện rộng rãi hơn, từ đó giảm thiểu nhu cầu sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Điều này không chỉ có lợi cho sức khỏe cộng đồng, khi con người được hít thở không khí trong lành hơn, mà còn giúp bảo vệ môi trường, giữ gìn tài nguyên thiên nhiên cho thế hệ tương lai.
Tiết kiệm chi phí năng lượng
Sử dụng xe điện có thể giúp người dùng tiết kiệm đáng kể chi phí năng lượng so với việc sử dụng các loại nhiên liệu truyền thống. Một lít xăng hoặc dầu diesel thường có giá cao hơn nhiều so với điện năng cần thiết để sạc cho xe điện, đặc biệt khi giá nhiên liệu biến động mạnh và chịu tác động của các yếu tố toàn cầu.
Bên cạnh đó, xe điện có hiệu suất chuyển đổi năng lượng cao hơn. Trong khi xe xăng chỉ chuyển đổi khoảng 20-30% năng lượng từ nhiên liệu thành động năng, xe điện có thể đạt hiệu suất trên 80%. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí nhiên liệu mà còn làm giảm tổng chi phí vận hành của phương tiện.
Đặc biệt, nếu trạm sạc xe điện được kết hợp với các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời hoặc điện gió, người dùng còn có thể tận dụng được nguồn điện “xanh”, vừa giảm chi phí vừa không gây hại đến môi trường. Đây là xu hướng ngày càng phổ biến khi các doanh nghiệp và hộ gia đình tìm cách tối ưu hóa chi phí sử dụng năng lượng.
Khuyến khích sử dụng năng lượng xanh
Một lợi ích quan trọng khác của các trạm sạc xe điện là chúng khuyến khích và thúc đẩy xu hướng sử dụng phương tiện giao thông xanh trong cộng đồng. Khi cơ sở hạ tầng trạm sạc phát triển mạnh mẽ, người dân sẽ cảm thấy thuận tiện hơn khi chuyển sang sử dụng xe điện. Điều này không chỉ giúp cá nhân người sử dụng xe điện tiết kiệm chi phí và góp phần bảo vệ môi trường, mà còn tạo ra sự thay đổi tích cực trong toàn xã hội.
Chính phủ nhiều quốc gia đang khuyến khích sử dụng xe điện thông qua các chính sách hỗ trợ và ưu đãi về thuế, phí sạc điện, và thậm chí cung cấp các khoản trợ cấp để người dân có thể lắp đặt trạm sạc tại nhà. Cơ sở hạ tầng trạm sạc ngày càng phát triển giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm điểm sạc, giảm bớt lo lắng về phạm vi hoạt động của xe điện (range anxiety). Nhờ đó, xe điện sẽ trở thành lựa chọn hấp dẫn và phổ biến hơn.
Phân loại trạm sạc xe điện
Theo phân loại chung, có ba loại sạc xe điện EV, đó là:
- Cấp độ 1 (Sạc chậm – Slow Charging)
- Cấp độ 2 (Sạc nhanh – Fast Charging)
- Cấp độ 3 (Sạc nhanh – Rapid Charging)
Cấp độ 1 và Cấp độ 2 đều là bộ sạc loại AC, trong khi Cấp độ 3 là bộ sạc DC. Khi mức sạc tăng lên, tốc độ sạc giảm xuống. Công suất sạc EV càng lớn, thời gian sạc càng ngắn.
| Cấp độ | Điện cung cấp | Quãng đường sạc thêm mỗi giờ | Thời gian sạc 60 kWh |
| Cấp độ 1 | 1 – 1.4 kW | 3 – 5 dặm | 30 – 40 giờ |
| Cấp độ 2 | 3.9 – 19.2 kW | 12 – 80 dặm | 2,5 – 4,5 giờ |
| Cấp độ 3 | 24 – 300 kW | 75 – 1.200 dặm | 30 – 40 phút |
Trạm sạc cấp độ 1 (Slow Charging)
Trạm sạc cấp độ 1, hay còn gọi là sạc chậm, là loại trạm sạc phổ biến nhất trong các hộ gia đình. Điểm mạnh của trạm sạc cấp độ 1 là tính tiện lợi, người dùng có thể sử dụng ngay các ổ cắm điện tại nhà mà không cần đầu tư thêm nhiều chi phí vào hạ tầng.
Tuy nhiên, bộ trạm sạc điện loại này thường mất nhiều thời gian hơn để sạc đầy xe điện. Vì thế nó thường không phù hợp với các hành trình dài hoặc nhu cầu sử dụng liên tục.
Trạm sạc cấp độ 2 (Fast Charging)
Trạm sạc cấp độ 2 là giải pháp sạc nhanh hơn so với cấp độ 1. Chúng thường được tìm thấy ở những nơi công cộng như siêu thị, công viên, cửa hàng, trung tâm giải trí,…. Hầu như mọi xe điện thường và xe điện hybrid cắm điện (PHEV) đều có thể sạc bằng bộ sạc cấp độ 2.
Ưu điểm:
- Thời gian sạc nhanh hơn, phù hợp với nhu cầu sử dụng xe liên tục.
- Được lắp đặt ở nhiều địa điểm công cộng, dễ dàng tìm kiếm điểm sạc.
Nhược điểm:
- Chi phí lắp đặt và thiết bị cao hơn so với cấp độ 1.
- Cần có hệ thống điện công suất lớn hơn.
Trạm sạc cấp độ 3 (Rapid Charging)
Trạm sạc cấp độ 3, hay còn gọi là sạc siêu nhanh (Rapid Charging), là cấp độ sạc tiên tiến và nhanh nhất hiện nay. Các trạm sạc này có công suất lớn giúp sạc đầy pin trong thời gian ngắn chỉ từ 30 phút đến 1 giờ, tùy thuộc vào loại xe điện và dung lượng pin.
Trạm sạc cấp độ 3 chủ yếu được lắp đặt tại các trạm xăng, điểm dừng chân trên cao tốc, và các địa điểm công cộng lớn, nơi người dùng xe điện cần sạc nhanh để tiếp tục hành trình dài. Tuy nhiên, do công suất cao, các trạm sạc này đòi hỏi hệ thống điện phức tạp và chi phí lắp đặt lớn, vì vậy chúng thường không phù hợp để lắp đặt tại nhà.
Ngoài ra, không phải tất cả các xe điện đều tương thích với trạm sạc cấp độ 3. Chỉ những mẫu xe có pin dung lượng lớn mới có thể tận dụng tối đa hiệu suất của trạm sạc này.
Ưu điểm
- Thời gian sạc cực nhanh, chỉ mất khoảng 30 phút để đạt 80% dung lượng pin.
- Phù hợp cho các hành trình dài hoặc sử dụng trong thời gian gấp rút.
Nhược điểm:
- Chi phí lắp đặt và vận hành cao.
- Không phù hợp cho sử dụng tại nhà.
- Yêu cầu xe điện phải tương thích với trạm sạc này.
Chi phí đầu tư và sử dụng trạm sạc xe điện
Chi phí đầu tư và sử dụng trạm sạc xe điện là một yếu tố quan trọng cần xem xét khi chuyển đổi sang sử dụng phương tiện xanh. Đối với cá nhân và doanh nghiệp, việc lắp đặt trạm sạc đòi hỏi một khoản đầu tư ban đầu, bao gồm chi phí thiết bị, lắp đặt và các giấy phép cần thiết. Tùy thuộc vào từng cấp độ mà chi phí đầu tư trạm sạc sẽ khác nhau.
Ví dụ: Gần đây, Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power), một doanh nghiệp nhà nước lớn, đã chính thức công bố tham gia vào thị trường trạm sạc xe điện bằng việc triển khai trạm sạc thí điểm đầu tiên tại Hà Nội. Với tổng chi phí đầu tư trạm sạc xe điện là 1,8 tỷ đồng, trạm sạc có tổng công suất từ 100 đến 120 kW, được trang bị 2 trụ sạc, mỗi trụ có công suất từ 50 đến 60 kW cho mỗi cổng. Điểm đáng chú ý là chi phí sạc tại trạm này rất cạnh tranh, ở mức 3.858 đồng/kWh trong giờ bình thường và dưới 3.000 đồng/kWh vào giờ thấp điểm (ban đêm).
Về chi phí sạc xe điện, xe điện thường tiết kiệm hơn so với xe chạy xăng hoặc dầu diesel. Chính vì thế, giá điện tính theo kWh thường thấp hơn giá nhiên liệu hóa thạch. Người dùng trụ sạc xe điện chỉ cần chi trả khoảng từ 3.000 – 3.858 đồng/kW tùy thuộc vào khung giờ cao điểm và thấp điểm.
Xu hướng phát triển trạm sạc xe điện
Theo số liệu từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, đến cuối năm 2023, cả nước có khoảng 22.000 ô tô thuần điện và hơn 11.000 xe hybrid sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu đã được cấp phép lưu hành. Bước sang năm 2024, thị trường xe điện tiếp tục mở rộng với sự gia nhập của nhiều thương hiệu mới, trong khi VinFast đã bàn giao thêm hơn 20.000 xe trong 6 tháng đầu năm và nhận được hàng chục ngàn đơn đặt hàng cho mẫu ô tô điện mini VF3. Sự bùng nổ của thị trường xe điện đã đặt áp lực lớn lên hạ tầng trạm sạc tại Việt Nam.
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và khuyến khích thêm người tiêu dùng chuyển sang xe điện, các hãng xe phải gấp rút đầu tư hoặc hợp tác với đối tác để xây dựng và mở rộng mạng lưới trạm sạc. Đây là một thách thức lớn nhưng cũng mang lại cơ hội tiềm năng cho các doanh nghiệp, khi có thể thu lợi nhuận khổng lồ từ lĩnh vực kinh doanh mới mẻ này.
Hiện nay, VinFast là đơn vị đầu tư lớn nhất vào hệ thống trạm sạc với khoảng 150.000 cổng sạc phủ khắp 63 tỉnh thành, hiện diện trên 125 tuyến quốc lộ và cao tốc, giúp người dùng xe điện của hãng an tâm di chuyển với chi phí thấp hơn nhiều so với xe xăng. Ngoài VinFast, thị trường trạm sạc xe điện đang trở nên sôi động hơn với sự tham gia của các doanh nghiệp khác như EV One, EverEV, GreenCharge, Autel và Star Charge.
Trên đây, Intech Solar đã giúp bạn tìm hiểu thêm thông tin về trạm sạc xe điện. Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cho trạm sạc xe điện có thể cao, nhưng về lâu dài, lợi ích kinh tế và môi trường mà nó mang lại là vô cùng lớn. Việc sử dụng xe điện và trạm sạc không chỉ tiết kiệm chi phí năng lượng mà còn góp phần quan trọng vào việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường, hướng tới một tương lai bền vững.
